سوختگی یکی از مشکلاتی است که احتمالا هر کدام از ما کم و بیش آن را تجربه کردیم. سوختن قسمتی از پوست و بدن تجربه تلخی است که بخصوص در چهارشنبه‌سوری و نزدیک عید بیشتر اتفاق می‌افتد و متاسفانه افراد درگیر درجات مختلف سوختگی می‌شوند. از آنجایی که این سوختگی‌ها در صورت درمان نشدن، می‌تواند عواقب بدی در پی داشته باشد، در ادامه قصد داریم درباره درمان انواع سوختگی و ویژگی‌هایی که دارند، بیشتر صحبت کنیم. همچنین توصیه‌هایی برای کمتر شدن آسیب سوختگی چهارشنبه سوری نیز برای شما آماده کرده‌ایم.
سوختگی چیست؟
زمانی که به دلایل متفاوتی مانند برق، تماس با آتش و مواد شیمیایی یا موارد دیگر به پوست و حتی اعضای بدن صدمه وارد می‌شود، یعنی سوختگی اتفاق افتاده است که شدت این سوختگی به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ ممکن است فقط جراحت سطحی نباشد و حتی به استخوان‌ها و ماهیچه‌ها نیز آسیب وارد کند. برای اینکه بتوانید سراغ درمان مناسب بروید، ابتدا باید انواع درجات سوختگی را بشناسید.
چند نوع سوختگی داریم؟
سوختگی ممکن است به صورت سطحی و خفیف باشد یا اینکه به صورت شدید اتفاق بیفتد. به صورت کلی، درجات سوختگی به سه نوع اصلی تقسیم می‌شود که درباره آن‌ها صحبت خواهیم کرد. البته به اعتقاد برخی افراد یک نوع دیگر سوختگی شدید هم با عنوان درجه ۴ وجود دارد که هم شامل علائم سوختگی درجه سوم می‌شود و هم تاندون‌ها و استخوان‌ها را درگیر می‌کند. در ادامه با سه نوع رایج سوختگی آشنا می‌شویم:
- سوختگی درجه اول: تخریب لایه خارجی پوست یا اپیدرم، بدون ایجاد تاول قرمز
- سوختگی درجه دوم: تخریب اولین و دومین لایه پوست (اپیدرم و درم) و ایجاد تاول و کمی ضخیم شدن پوست
- سوختگی درجه سوم: تخریب تمام لایه‌های پوست، آسیب بافت و ضخیم شدن گسترده پوست
درجات مختلف سوختگی چه علائمی دارند؟
همانطور که قبلا گفتیم سوختگی بر اثر عوامل مختلف به وجود می‌آید که از جمله آن‌ها می‌توان به عوامل حرارتی، تابشی، شیمیایی و الکتریکی اشاره کرد. با این وجود، درجه سوختگی به علت آن ربط ندارد. به عنوان مثال، ممکن است با آب جوش هر کدام از ۳ نوع سوختگی اتفاق بیفتد. بنابراین برای تشخیص درجه سوختگی باید به علائمی که بعد از این اتفاق در بدن می‌بینیم، توجه کنیم.
علائم سوختگی درجه یک
سوختگی درجه اول که به آن سوختگی سطحی هم می‌گویند، تنها روی لایه‌های سطحی پوستی تأثیر می‌گذارد و علائمی مانند التهاب جزئی، قرمزی، تورم و گاهی درد دارد و در بیشتر موارد در خانه قابل درمان است. درمان این درجه از سوختگی معمولا بین ۷ تا ۱۰ روز زمان می‌برد و در زمان بهبودی شاهد خشکی پوست هستید. در اغلب موارد حتی جای زخم هم باقی نمی‌ماند.
۷ روش ساده برای درمان سوختگی دست در خانه
علائم سوختگی درجه دو
این نوع سوختگی جدی‌تر و شدیدتر از درجه یک است و آسیب بیشتری نیز می‌زند. از جمله علائم آن می‌توان به شدت قرمز شدن پوست و تورم اشاره کرد. همچنین منتظر ایجاد تاول‌های پوستی هم باشید. در این درجه از سوختگی زخم‌های نسبت عمیقی ایجاد می‌شود که فرد باید آن زخم را تمیز نگه دارد تا عفونت نکند. در بیشتر موارد تا دو هفته طول می‌کشد تا زخم درمان شود، اما در برخی موارد ممکن است نیاز به زمان بیشتری باشد. جای زخم نیز در برخی موارد باقی نمی‌ماند اما در اثر بعضی سوختگی‌ها ممکن است رنگ پوست تغییر یابد.
علائم سوختگی درجه سه
سوختگی درجه ۳ بسیار شدید است و آسیب زیادی به پوست و بدن می‌زند. برخی از مواد آتش‌زا و بمب‌های دست‌ساز و انواع ترقه می‌توانند باعث ایجاد این سوختگی شوند که در برخی موارد متاسفانه حتی اعصاب فرد از بین می‌رود و دردی هم احساس نمی‌کند. در این نوع سوختگی بهتر است فرد مصدوم را سریع به بیمارستان منتقل کنید.
بهترین روش درمان انواع سوختگی
حالا که با درجات مختلف سوختگی و علائم آن آشنا شدیم، بهتر است به سراغ بررسی راهکارهای درمان انواع سوختگی برویم. همانطور که قبلاً اشاره کردیم برخی از سوختگی‌ها را می‌توان در خانه درمان کرد، اما برای درمان سوختگیهای شدید که بیشتر شامل سوختگی درجه سه می‌شود، حتما باید به پزشک مراجعه کنید. در ادامه درباره درمان انواع سوختگی درجه یک و دو بیشتر صحبت می‌کنیم.
درمان سوختگی درجه یک
از آنجایی که این نوع سوختگی سطحی است، بنابراین می‌توان با برخی از روش‌های خانگی با استفاده از پمادها آن را درمان کرد. به طور کلی در سوختگی درجه یک توصیه می‌شود که سراغ آب سرد و استفاده از داروهای مسکن ضد درد و پمادهای سوختگی بروید. در زیر به این موارد اشاره کرده‌ایم:
- فرو بردن زخم در آب سرد به صورت متداوم
- مصرف مسکن مانند استامینوفن یا ایبوپروفن
- استفاده از لیدوکائین
- استفاده از ژل و پماد سوختگی
- پانسمان ناحیه آسیب‌دیده
درمان سوختگی درجه دو
در این نوع سوختگی، لایه بیرونی پوست به نام اپیدرم و بخشی از لایه درم آسیب می‌بینند و ممکن است درد و تورم زیاد باشد، بنابراین نیاز به مراقبت بیشتر دارد. معمولا این درجه سوختگی را می‌توان با درمان خانگی بهتر کرد، اما اگر ناحیه سوختگی بزرگ‌تر از ۸ سانتی‌متر باشد یا علائم عفونت و چرک را شاهد بودید، حتما به پزشک مراجعه کنید. در غیر این صورت می‌توانید از روش‌های درمانی زیر استفاده کنید:
- نگه‌داشتن سوختگی در آب سرد حداقل ۱۵ دقیقه
- مصرف مسکن قوی
- استفاده از کرم آنتی بیوتیک برای تاول‌ها
- پانسمان مرتب
- ژل زایلوکائین
- اسپری رفع سوختگی آلوئه‌ورا با لیدوکائین
به این نکته مهم نیز توجه کنید که برای درمان سوختگی درجه یک و دو بهتر از مواردی نظیر یخ و پنبه استفاده نکنید، زیرا یخ ممکن است باعث آسیب بیشتر شود و الیاف‌های پنبه نیز به ناحیه‌ی آسیب‌دیده می‌چسبند و عفونت را بیشتر می‌کنند. همچنین سراغ درمان‌های خانگی مانند روغن و تخم‌مرغ نیز نروید، زیرا اثرات آن‌ها هنوز به صورت علمی اثبات نشده است.
نکات مهم در درمان سوختگی شدید
سوختگیهای شدید نیاز به درمان تحت نظر پزشک دارد و هیچوقت تلاش نکنید این سوختگی‌ها را خودتان درمان کنید. در این شرایط سریع با اورژانس تماس بگیرید و نکات زیر را هم رعایت کنید:
- به لباس‌های سوخته دست نزنید و آن‌ها را در نیاورید.
- شخص مصدوم را از آتش، دود یا حرارت دور کنید.
- به محل سوختگی دست نزنید و آن را در آب سرد فرو نکنید، تنها آن را با گاز استریل یا حوله تمیز بپوشانید و منتظر امداد باشید.
- نشانه‌های گردش خون فرد را بررسی کنید و اگر این نشانه‌ها وجود نداشت، احیای قلبی ریوی انجام دهید.
- اگر این امکان را داشتید سعی کنید که محل سوختگی را بالاتر از سطح قلب ببرید.
این نکات را در سوختگی چهارشنبه سوری جدی بگیرید
هر سال چهارشنبه‌سوری با وجود توصیه‌های ایمنی زیادی که انجام می‌شود، باز هم شاهد حوادث ناگوار و درجات مختلف سوختگی افراد هستیم. با اینکه پیشگیری بهتر از درمان است، ولی اگر به صورت ناخواسته بر اثر استفاده از ترقه، سوختگی برای شما یا اطرافیانتان اتفاق افتاد، بهتر است برای آسیب کمتر برخی موارد را رعایت کنید. بیشتر سوختگیهای چهارشنبه‌سوری از نوع درجه یک و دو است که می‌توانید با توجه به درمان‌هایی که در این مطلب گفتیم، از زخم خود مراقبت کنید. با این حال، زمانی که سوختگی‌ها شدید هستند، می‌توانید از این نکات کمک بگیرید:
- محل سوختگی بعد از مدتی دچار تورم می‌شود، پس سریع گردنبند، دستبند، انگشتر، کمربند و کفش مصدوم را در بیاوردید. البته لباس مصدوم ممکن است به ناحیه سوخته چسبیده باشد، بنابراین نباید لباس را مستقیم از پوست جدا کرد و در صورت نیاز می‌توان با قیچی لباس را جدا کرد
- اگر بر اثر سوختگی با ترقه یا آتش، تاول‌های در پوست شما ایجاد شده است، آن‌ها را نباید بترکانید. این تاول‌ها از ضایعه به وجود آمده محافظت کرده و از ایجاد عفونت جلوگیری می‌کنند.
- در صورت آسیب دیدن چشم و پلک از مالیدن این ناحیه خودداری کنید و با یک وسیله مثل لیوان یک‌بار مصرف مقوایی که آن را به صورت مخروط در می‌آورید، بپوشانید و در اولین فرصت به اورژانس چشم پزشکی بروید. از گذاشتن دستمال و پنبه یا حتی گاز استریل روی ناحیه آسیب دیده چشم خودداری کنید. همچنین به هیچ وجه قطره چشمی یا پماد استفاده نکنید، زیرا آسیب را شدیدتر می‌کند.
سخن پایانی
سوختگی با هر درجه‌ای، خصوصا درجه سه، برای هر فردی که اتفاق بیفتد می‌تواند یک تجربه دلخراش باشد؛ بنابراین بهتر است از قبل از بروز این اتفاقات جلوگیری کنیم و خود را در معرض مواد آتش‌زا یا حرارت بالا قرار ندهیم. با این وجود، اگر ناخواسته درگیر سوختگی شدید در این مطلب درباره درمان انواع آن صحبت کردیم که به کمک این نکات می‌توانید به بهبود شرایط خود کمک کنید. همچنین بهتر است هر ۱۰ سال یک‌بار، واکسن کزاز بزنید زیرا سوختگی می‌تواند باعث ابتلا به کزاز شود.